Titicaca ‘scrotum’ kikker
In 1973 organiseerde Jacques Cousteau een expeditie op zoek naar verborgen Inca schatten op de bodem van het Titicacameer, in plaats daarvan bracht hij beelden mee van deze bizarre Titicacakikker. Zeg dat maar eens snel drie keer achter elkaar!
Rijk: Animalia (Dieren)
Stam: Chordata (Chordadieren)
Klasse: Amphibiae (Amfibieën)
Orde: Anura (Kikkers en padden)
Familie: Telmatobiidae
Geslacht: Telmatobius
Dieet: Slakken, visjes, kleine schaaldieren, wormen
Leefgebied: Bolivea en Peru
IUCN status: Kritiek [/dropshadowbox]
De Titicacakikker (Telmatobius culeus), leeft in hooggelegen bergmeren, zoals het koude, zuurstofarme Titicacameer op de grens van Peru en Bolivea. Het Titicacameer is het grootste meer van Zuid-Amerika, het ligt op zo’n 3.800 boven de zeespiegel en is op sommige plaatsen wel 280 meter diep. Het leven op deze hoogte is aangepast aan extreme omstandigheden zoals sterke UV straling, extreme vrieskou en een laag zuurstofgehalte. De Titicacakikker weet zich hier te handhaven doordat hij het grootste deel van zijn leven onder water doorbrengt. Ondanks zijn kleine longvolume slaagt de kikker hierin omdat hij in staat is om zuurstof uit het water op te nemen via zijn huid. Het afgeplatte lijf zorg voor een grotere oppervlakte-inhoud ratio waardoor er nog meer zuurstof opgenomen kan worden. Deze ratio blijft onveranderd als de kikker groeit, waardoor hij ook kan overleven als zijn zuurstofverbruik toeneemt. Dit verklaart tevens waarom de kikker eruit ziet alsof hij net de finale van ’the biggest looser’ heeft gewonnen. Deze overvloed aan huid moet ook Samuel Garman, die de kikker in 1875 voor het eerst ontdekte, niet zijn ontgaan toen hij hem de naam Telmatobius culeus gaf, dat in Latijn zoveel betekent als ‘water scrotum’.
Ademen via de huid
De longen van de titicacakikker zijn gereduceerd tot slechts een derde van het formaat dat je zou verwachten bij een ‘gewone’ kikker van vergelijkbare grootte, en worden eigenlijk alleen gebruikt wanneer er te weinig zuurstof is of tijdens de spaarzame momenten dat de kikker aan land komt. De rest van de tijd ‘ademt’ de kikker via zijn rijkelijk doorbloede huidplooien. Als de kikker in zuurstofarm water zit, beweegt hij zich erg langzaam en wiebelt heen en weer om zo water langs zijn huid te laten stromen zodat er meer zuurstof kan worden opgenomen. Een andere aanpassing aan het leven op deze hoogte, is het hoge aantal en het kleine formaat van de rode bloedlichaampjes, waardoor de aanvoer van zuurstof en de afvoer van koolstofdioxide efficiënter verloopt.
Om meer te leren over deze rimpelige reuzen, brachten de wetenschappers van het Boliviaans Ecologisch instituut vele uren door achter het glas van de aquaria om de kikker in gevangenschap te bestuderen. In het wild jaagt de kikker vooral ‘s nachts waar hij met behulp van zijn goede ogen en lange poten een weg in het donker vindt. In het lab zijn de kikkers ook overdag op jacht en het zijn niet bepaald kieskeurige eters; ongeveer alles wat beweegt zoals slakken, visjes, kreeftjes en wormen wordt verorberd. De kikker besluipt zijn prooi en zuigt deze in een keer, zonder te kauwen, naar binnen. Als de prooi te groot is gebruikt de kikker zijn voorpoten om deze alsnog naar binnen te werken. Een van zijn favoriete versnaperingen is een locale vissoort bekend als ispi (dat in de volksmond ‘baby vis’ betekend).
Kikker op het menu
De kikkerpopulatie is de afgelopen decenia drastisch teruggelopen, en de Titicacakikker staat inmiddels genoteerd als ‘zeer bedreigd’ op de IUCN rode lijst. Sommige onderzoeker denken dat dit samen hangt met de ispi visvangst; de visjes worden gebruikt als voedsel voor forelkwekerijen. Daarnaast wordt de kikker zelf ook gevangen voor humane consumptie. De kikkerbilletjes zijn een populair touristengerecht, hoewel dit de laatste jaren is afgenomen. De kikkers worden ook levend gevangen en getransporteerd naar lokale markten waar ze in de blender belanden om kikkersap te maken, dat lokaal bekend staat als ‘Peruaanse viagra’.
Deze ‘nieuwe’ trend volgt de oude tradities; al sinds jaar en dag worden er speciale krachten aan de kikkers toegekend. Lange tijd werd de kikker vereerd door de lokale bevolking omdat hij in staat zou zijn om regen op te roepen. Een kikker werd in een pot bovenop een berg geplaatst alwaar, zo geloofde men, de goden zijn noodkreten zouden interpreteren als een verzoek om regen. Wanneer het uiteindelijk ging regenen stroomde de pot over en kon de kikker ontsnappen: gebed verhoord.
De kikkers worden ook gebruikt in traditionele medicijnen: gedroogde kikker zou helpen tegen tuberculose, een kleine kikker kan in zijn geheel worden doorgeslikt om koorts te verlagen en kikkersoep is heilzaam bij bloedarmoede en onvruchtbaarheid.
Deze Peruaanse erectiesmoothie bedreigd het bestaan van de kikker, maar de mens is niet de enige vijand van de kikker. Ook de introductie van forellen, die de kikkervisjes opeten, vormt een bedreiging. Verder wordt het leefgebied van de kikker steeds kleiner doordat er water uit het meer wordt gepompt om gewassen te besproeien. Daarnaast komt er veel afval in het water terecht waardoor de waterkwaliteit sterkt achteruit gaat.
In een poging om de kikkers te beschermen proberen de wetenschappers om deze in gevangenschap te kweken. Deze dieren zouden vervolgens weer in het wild kunnen worden uitgezet, maar kunnen tevens worden gebruikt om de lokale markt te voorzien zodat de in het wild levende populatie minder onder druk komt te staan. Tot nu toe is dit helaas nog niet erg succesvol omdat de dieren in gevangenschap snel ziek worden.
[dropshadowbox align=”right” effect=”horizontal-curve-bottom” width=”650px” height=”” background_color=”#ffffff” border_width=”0″ border_color=”#ffffff” rounded_corners=”false” inside_shadow=”false” ]Wist je dat?- De Titicacakikker op de vierde plaats is geëindigd in de top 5 van lelijkste bedreigde dieren op aarde.
- Jacques Cousteau een documentaire heeft gemaakt over het Titicacameer, waarin deze bijzondere kikker te zien is. [/dropshadowbox]
Bronnen:
- AmphibiaWeb – Telmatobius culeus (2012)
- NWF (National Wildlife Federation): In the Land of Giant Frogs (2003)
- IUCN Red List (2013) www.iucnredlist.org
